طرح توجیهی پرورش مار (97)

 طرح توجیهی پرورش مار (ویرایش 97)

تعریف پرورش مار :

مار جانوری خزنده، گوشت‌خوار، کشیده (دراز) و بدون پا است. مارها جانورانی، خونسرد، از گروه آب‌پرده‌داران و مهره‌داران‌اند. بدن مار از پولک‌هاییکه با هم همپوشانی دارند، پوشیده شده‌است. مارها از ردهٔ خزنده‌چهرگان، زیرردهٔ دوکمانان، فرورده پولک‌سوسمارشکلان، بالاراستهٔ پولک‌خزندگان، راستهٔ پولک‌داران، زیرراستهٔ ماران (Serpentes) هستند. بیشتر گونه‌های مار، جمجمه‌ای دارند که چندین مفصل بیشتر از اجداد مارمولکشان است. این جمجمه به آن‌ها اجازه می‌دهد تا شکارهای بسیار بزرگتر از سرشان را با کمک آرواره‌هایی که بسیار جابجایی پذیرند، ببلعند. اندام درونی بدن مارها برای تطبیق بیشتر با بدن کشیده و درازشان، به گونه‌ای است که عضوهای جفت در آن‌ها مانند کلیه‌ها به جای آنکه در دو سوی بدن باشد، یکی پس از دیگری قرار گرفته. همچنین بیشتر آن‌ها تنها یک شش دارند که کار می‌کند. برخی گونه‌های مار هنوز لگن خاصره دارند و یک جفت اندام بازماندهٔ ژنتیکی ناخن مانند در دو سوی پارگین آن‌ها دیده می‌شود.

مارها غیر از قطب جنوب، برخی خشکی‌های بزرگ مانند ایرلند، زلاندنو، جزایر هاوایی، ایسلند، گرینلند و بسیاری از جزیره‌های کوچک اقیانوس اطلس و مرکز اقیانوس آرام در همهٔ قاره‌ها زندگی می‌کنند. البته دریاماران در سراسر اقیانوس هند و آرام پراکنده شده‌اند. تاکنون نزدیک به ۲۰تیره از مار که شامل ۵۰۰ سرده و نزدیک به ۳۴۰۰ گونه است، شناسایی شده‌است.

انتخاب مار مناسب

اگر شما در نگهداری از مار مبتدی هستید، کارشناسان به شما نگهداری از مار ذرت (Corn snake)، پیتون توپی (ball python) و شه‌مار (Kingsnake) را پیشنهاد می‌کنند. شما باید بدانید ماری که انتخاب میکنید چه قدر عمر می‌کند تا برای نگهداری و هم‌زیستی با او آماده شوید. برای مثال مار ذرت 5 تا 10 سال و شاه‌مار بین 12 تا 15 سال عمر میکند، ولی پیتون توپی می‌تواند تا 30 سال هم عمر کند. پس باید درباره ی ماری که می‌خواهید انتخاب کنید تحقیق کنید تا بتوانید تخمین بزنید که آیا آمادگی دارید برای این مدت از مارتان نگهداری کنید یا خیر.در نگهداری از مار خطر اینکه مار شما را گاز بگیرد زیاد نیست، ولی شما باید این خطر را در نظر داشته باشید. علاوه‌بر این، مارها هم مانند دیگر خزندگان بیماری سالمونلا (Salmonellosis) را منتقل میکنند.

فواید مارها برای انسان :

زهرمار بخاطر اثرات دارویی و فیزیولوژیک می تواند بر مولکول های زیستی، سلول ها، بافت ها و اندام های مختلف اثر بگذارد بنابراین قابلیت آن را دارد که در صنعت داروسازی بکار گرفته شود. “کاپتوپریل” دارویی که در درمان فشارخون و بیماری های قلبی استفاده می شود شاید یکی از معروفترین مثال های بهره گیری از زهر مار در صنعت داروسازی باشد. بررسی اثرات پپتیدهای موجود در زهرمار تیره گرزه ماران (وایپریدا) باعث شناخت آنزیم های موثر بر کارکرد قلب و فشار خون شد که در نهایت تولید این دارو به انقلابی در درمان بیماری های قلبی و عروقی انجامید.

برخی از پپتیدهای موجود در زهرمار مانند تکستیلینین خاصیت ضد خونریزی دارند، از این ماده برای ساخت داروی جلوگیری از خونریزی در هنگام عمل قلب باز استفاده شده که مراحل آزمایشگاهی و بالینی خود را طی می کند.

 پرورش مار به طور خلاصه :

در تاریخ مصر، مار نقش مهمی بر دوش دارد؛ به ویژه کبرای نیل که شیفتهٔ تاج فرعون‌ها در دوران باستان است. این مار به عنوان یکی از خدایان پرستش می‌شد. همچنین ابزار مهمی در کشتن یک فرد دیگر یا اجرای آیین خودکشی (مانند خودکشی کلئوپاترا) بوده‌است. در اساطیر یونان مارها معمولاً به صورت دشمنی مرگبار و خطرناک نشان داده می‌شوند. البته در افسانه‌های یونان، مار نماد شیطان نیست. بلکه نمادی از عنصرهای زیرزمین است، برگردان تقریبی آن «در پیوند با زمین» است. برای نمونه هیدرای نُه سر که هرکول او را شکست داد و خواهرانگورگون از فرزندان گایای زمین بودند. مدوسا یکی از سه خواهر گورگون بود که پرسئوس شکستش داد. گفته می‌شود مدوسا موجوی فناپذیر و دیو سیرت بوده که در سرش به جای مو، مار درآمده بوده‌است و می‌توانسته انسان‌ها را به سنگ تبدیل کند.

سم مار :

مارهای کبرا، گرزه‌ماران و گونه‌های نزدیک به آن‌ها همگی از جمله مارهایی اند که برای بی حرکت کردن یا کشتن شکارشان از زهر استفاده می‌کنند. زهر در اصل همان بزاق اصلاح شدهٔ مار است که از طریق نیش (دندان‌های مار) به شکار می‌رسد. نیش مارهای زهرآگین پیشرفته مانند گرزه‌ماران وکفچه‌ماران معمولاً پیش از نیش زدن تهی است تا هنگام تزریق زهر کاراتر عمل کند درحالی که در مارهایی مانند boomslang تنها یک شیار در لبهٔ پشتی دارند تا زهر را به زخم شکار منتقل کنند. مارها معمولاً از زهر برای شکار کردن استفاده می‌کنند و کمتر از آن در دفاع بهره می‌گیرند. زهر برای مارها مانند دیگر مایعات بزاقی به عنوان کمکی در هضم غذا و شکستن ترکیبات پیچیدهٔ آن به مواد خوراکی محلول کاربرد دارد. حتی گزیدگی مارهای غیرسمی (مانند گاز گرفتگی یا گزیدگی دیگر جانوران) در محل زخم ایجاد آسیب در بافت‌ها می‌کند.

تهیه سم مار :

برای تهیه سم مار در گروه الاپیده مانند کبرا از یک شیشه مخصوص استفاده می شود . درب شیشه را با یک ورقه لاستیک نازک می بندند (مثلاً از جنس تیوپ موتور سیکلت) ، با یک چوب یا عصایی که در پس گردن مار قرار می گیرد آنرا مهار می کنند . بدین ترتیب مار کبرا را با دست می گیرند و دهانش را به شیشه نزدیک می کنند و در این موقع مار پوشش لاستیکی را گاز می گیرد و چند قطره سم داخل شیشه می ریزد . غلظت و مقدار سم بستگی به انواع و جثه مار‌ها و فصل سم گیری دارد . سم حاصل را در شرایط خاصی در دستگاه خشک کننده  یا در مجاورت P2O5 یا کلروکلسیم در دیسکاتور تحت خلاء یا بدون خلاء خشک می کنند که دور از نور ، رطوبت و حرارت می توان آنرا برای مدت زیادی حفظ کرد .

مزرعه مارها 

رولف كرويتس( Rolf Kreutz) مسئول مزرعه مار ها است. در اين مزرعه بيش از ۲۰۰ مار سمى نگهدارى مى شود. اين مزرعه متعلق به شركت داروسازى نوردمارك( Nordmark )، در نزديكى هامبورگ است. بيشتر مارهاى سمى از نوع مارهاى زنگى كشور مالزى هستند. طول اين نوع مار ها به ۵۰ تا ۷۰ سانتيمتر مى رسد و پوست شان داراى رنگ هاى سياه و قهوه اى است. خوراك اصلى مار ها موش است. يك موش زنده خوراك يك مار براى ۲۱ روز است .مار ها به طور جداگانه درجعبه هاى بزرگ پلاستيكى نگهدارى مى شوند. در طول روزها، مار ها با آرامشى بى نظير در جعبه خود چنبره مى زنند، اما نزديك شدن به اين مار ها مى تواند عواقب ناگوارى به همراه داشته باشد.

مارهای خطرناک :

1. فردولانس

2. کبری

3. مار پیچی

4. بوشمستر

5. کاتانموت

6. افعی گابن

7. مار ببری

مار های ایران :

تا آنجایی كه مشاهده و مطالعه شده است، مارهای بزرگ ایران در حدود 2متر هستند و مارهای كوچك از چند سانتیمتر تجاوز نمی‏كنند. در ایران بیش از 21گونه مار سمی ونیمه سمی و 35گونه مار غیر سمی و بیش از 5گونه مار دریایی وجود دارد. مارهای ایران به اسامی مختلفی از جمله موارد زیر نامیده می‏شوند: افعی البرزی، افعی پلنگی، طلحه مار، یله مار، تیرمار، آلوسر، كورمار، مارشتری، مار درفشی، مار پلنگی، گرگ مار، گوند مار، لوس مار، سیاه سوجه، مار آتشی، قمچه مار، مار قیطانی، مار خالدار، كك مار، افعی زنجانی، افعی دماوندی، افعی تكابی، افعی آذربایجانی، كوتوله مار، مارگورخری، مارخاكی .