پرورش شترمرغ یک فعالیت تجاری – تولیدی پرسود است که تمام اعضای آن از قابلیت درآمدزایی مناسبی برخوردار میباشند به شرطی که پرورشدهنده با نحوه پرورش این پرنده بینظیر آشنایی کامل داشته باشد؛
اما قبل از هر چیز، فردی که تمایل دارد وارد حرفه پرورش شترمرغ شود لازم است بداند که :
برای راهاندازی مزرعه پرورش شترمرغ به چه میزان سرمایه نیاز دارد؟
درآمد پرورش شترمرغ به چه صورت است؟
میزان بازگشت سرمایه در یک دوره پرورش شترمرغ چگونه است؟
برای پرورش شترمرغ چقدر باید هزینه کرد؟
و … اینها ازجمله سؤالاتی هستند که هر پرورشدهنده قبل از اینکه اقدام به پرورش نماید لازم است که پاسخهایی برای آنها بیابد.
سرمایه موردنیاز برای پرورش شترمرغ بستگی به نحوه پرورش، حجم کار، امکانات موجود (زمین، جایگاه پرورش، تجهیزات)، نوع جیره، نیروی متخصص و … دارد.
به سه روش میتوان اقدام به راهاندازی مزرعه پرورش شترمرغ نمود:
1- خرید تخم و جوجهکشی آن
2- خرید جوجه شترمرغ در سن 1 الی 3 ماهگی
3- خرید شترمرغ مولد.
هرکدام از روشهای فوق میزان سرمایه متغیری را میطلبد. اگر سرمایه شما اندک است میتوانید کار خود را با خرید تخم نطفهدار و جوجهکشی آن آغاز کنید. این شیوه از پرورش از محبوبیت بیشتری در بین پرورشدهندگان برخوردار است؛ اما اگر شما از سرمایه بیشتری برخوردار هستید میتوانید اقدام به خرید شترمرغ مولد کنید که ازنظر سوددهی و بازگشت سرمایه برای شما بهتر است. در این روش شما با پرورش و نگهداری از شترمرغهای مولد میتوانید از تخم آنها جوجهکشی نماید و بعد از اینکه تخمها تبدیل به جوجه شدن با نگهداری از آنها میتوانید در سنین مختلف جوجهها را روانه بازار کنید.
درآمد پرورش شترمرغ:
شترمرغ پرندهای چندبعدی است یعنی علاوه بر گوشت، بسیاری از قسمتهای بدن این حیوان همانند پوست، پر، تخم، چرم و … دارای جنبه درآمدزایی هستند. همچنین این پرنده دارای قدرت سازگاری بالایی در برابر شرایط سخت محیطی هست؛ بنابراین به جرات میتوان گفت که پرورش شترمرغ یکی از پرورشهای موفق و پردرآمد در صنعت کشاورزی است که با پتانسیل اقتصادی فراوانی همراه هست؛ اما این حالت سودآوری در صورتی است که پرورش آن بهصورت اصولی انجام گیرد.
پرورشدهنده در کنار سرمایهای که صرف راهاندازی مزرعه پرورش شترمرغ میکند باید از تجربه بالایی برخوردار باشد یا اینکه از افراد متخصص در این زمینه کمک بگیرد زیرا شترمرغ هم یک موجود زنده است کوچکترین خطا ممکن است که پرورشدهنده را در طول یک دوره متضرر کند.
شرایط پرورش شترمرغ در طول دورههای مختلف ازنظر نحوه مدیریت و تغذیه متفاوت هست. بهعنوانمثال جیرهای که برای جوجههای شترمرغ در نظر گرفته میشود ازنظر احتیاجات غذایی اعم از انرژی، پروتئین و … با جیرهای که برای شترمرغهای بالغ و مولد اختصاص مییابد متفاوت است. جیره جوجهها باید از میزان انرژی و پروتئین بالاتری برخوردار باشد تا بتوانند حداکثر رشد را از خود بروز دهند اگر جیره بهصورت نامتعادل تنظیم شود نهتنها رشدی در پی ندارد بلکه باعث افت وزن، ایجاد بیماری و یا درنهایت تلف شدن پرنده میشود. پس اگر پرورشدهنده میخواهد با پرورش شترمرغ به درآمدزایی قابلتوجهی برسد باید اصول اولیه پرورش آن را بداند در این صورت است که میتواند از پروش این پرنده به درآمدزایی ایده آل خود دست یابد.
معایب پرورش شترمرغ:
گرچه پرورش شترمرغ بهعنوان یک شغل پردرآمد و پرسود در بین مردم تلقی میگردد اما بااینحال دارای یکسری عیوبی است که بروز آنها ممکن است با خسارات جبرانناپذیری برای پرورشدهنده همراه گردد. یکی از بزرگترین عیب پرورش شترمرغ شاید ضریب تبدیل بالای آن باشد، یعنی در قبال بیشترین خوراکی که مصرف میکند رشد پایینی دارد. با توجه به اینکه بخش عمدهای از اقلام ضروری جیره شترمرغ مانند سویا وارداتی است و با توجه به نوسانات بازار امروز، تهیه نهادههای کشاورزی برای یک پرورشدهنده کاری سخت و دشوار است و چهبسا این ضریب تبدیل در برابر هزینهای که پرورشدهنده برای تهیه نهادههای کشاورزی میکند قادر به جبران بازگشت سرمایه نباشد؛ که در این وضعیت پرورشدهنده با خسارتهای مالی فراوانی روبهرو خواهد شد.
مورد بعدی گوشت شترمرغ است. گرچه گوشت این پرنده در دسته گوشتهای قرمز قرار دارد و دارای خواص بیشتری در مقایسه با گوشت گوسفند و گاو هست اما آنطور که شایسته است نتوانسته جایگاه خود را در سبد غذایی مردم باز کند. بازارپسندی ضعیف و عدم استقبال عموم مردم بهمنظور مصرف گوشت شترمرغ سبب شده در مقایسه با سایر گوشتهای قرمز بهسختی به فروش برسد و بسیاری از پرورشدهندگان در شهرهای مختلف را متحمل ورشکستگی و دست کشیدن از این حرفه نماید.
از سایر عیوب این حرفه میتوان موارد زیر را برشمرد:
• شیوع بیماریهای ناشناخته و تلف شدن پرنده در سنین بالا
• نبود سرمایه کافی و بالا بودن هزینههای نگهداری، مکان، کارگر و …
• عدم موفقیت در خرید جوجههای سالم برای پرورش
• عدم وجود کشتارگاههای مخصوص شترمرغ
• عدم وجود مراکز بستهبندی و فراوری محصولات تولیدشده شترمرغ در شهرهای مختلف کشور
مواردی که به آنها اشاره گردید ازجمله معایبی هستند که سود پرورشدهنده را تحت شعاع خود قرار میدهد و با توجه به وضعیت کنونی، میزان درآمدزایی را بهشدت کاهش دادهاند.
جدول هزینه پرورش شترمرغ:
هزینهای که یک پرورشدهنده باید در هنگام راهاندازی مزرعه پرورش شترمرغ بپردازد با توجه به حجم و گستردگی کار متفاوت است. اگر تعداد شترمرغ کم باشد نیاز به گرفتن مجوز و یا مکان بزرگ نیست با داشتن یک محوطه چند متری هم میتوان کار را شروع کرد؛ اما اگر حجم کار زیاد و پرورشدهنده قصد داشته باشد بهصورت گسترده کار پرورش را انجام دهد لازم است که در ابتدای کار نسبت به گرفتن مجوز اقدام نماید. سپس باید به فکر تهیه زمین، مکان مناسب و ساختمان و تأسیسات باشد که بیشترین میزان هزینهها را به خود اختصاص داده است.
اما بهطورکلی سرمایهای که برای راهاندازی یک مزرعه پرورش شترمرغ در نظر گرفته میشود صرف هزینههای ثابت و متغیر میگردد. مهمترین هزینههای پرورش شترمرغ در بخش ثابت شامل تهیه زمین مناسب و خاکبرداری آن، ساختمان و تأسیسات مولدین و پرواری و خرید شترمرغ هست؛ اما هزینههایی که در بخش جاری و متغیر صرف میگردد عبارتاند از تهیه خوراک، هزینه کارگری، هزینه دامپزشکی، هزینه انرژی و …
مساحت زمین برای پرورش شترمرغ:
شترمرغ پرندهای با دوندگی بسیار سریع است و برخلاف بسیاری از جانداران که علاقهای به حرکت و دویدن ندارند آنها علاقه بسیار شدیدی به دویدن دارند ازاینرو در هنگام ساخت جایگاه برای این پرنده لازم است که محوطه گستردهای هم برای آنها به جهت گردش و دویدن در نظر گرفته شود؛ که این امر سبب میشود مساحت زمین بیشتری به پرورش شترمرغ اختصاص داده شود.
مساحت زمینی که برای پرورش شترمرغ در نظر گرفته میشود بخشی از آن برای محوطه و بخشی هم برای ساختمان و تأسیسات اختصاص مییابد. ساختمانی که برای یک مزرعه شترمرغ در نظر گرفته میشود.
بر اساس مجوزها لازم است که دارای قسمتهای زیر باشد:
• جایگاه شترمرغ مولد
• جایگاه جوجه شترمرغ از تولد تا یکماهگی
• جایگاه جوجه شترمرغ از یکماهگی تا سهماهگی
• جایگاه جوجه شترمرغ از سهماهگی تا پایان پروار
• انبار خوراک
• انبار دارو
• سالن دستگاه جوجهکشی
• و ساختمان اداری و رفاهی
برای هرکدام از جایگاهها که برای شترمرغ ذکر گردید تقریباً به 2 الی 3 برابر آن، فضای گردشگاه و محوطه نیاز است.
جوجههای شترمرغ در 4 هفته اول زندگی به فضای زیادی نیاز ندارند فضای 2 متر در 10 متر برای 20 جوجه کفایت میکند؛ اما همزمان با رشد جوجه لازم است که میزان فضای موردنیاز را هم بیشتر نمود. به ازای هر قطعه جوجه شترمرغ تا قبل از رسیدن به سن 3 ماهگی به حدود 5 مترمربع فضای مسقف نیاز است. بهتر است که گروهبندی شترمرغها در دستههای سهتایی باشد و در این دستهها به ازای دو ماده یک نر در نظر گرفته شود که فضای 30 در 50 یعنی 1500 مترمربع برای این دسته سهتایی ایده آل هست.
در رابطه با تهیه زمین مناسب برای پرورش شترمرغ میتوان گفت که:
• زمین موردنیاز برای راهاندازی مزرعه پرورش شترمرغ را میتوان در هر مکانی تأسیس نمود اما لازم است که فاصلههای قانونی آن نیز رعایت گردد.
بهعنوانمثال فاصله قانونی دامداری شترمرغ باید 5 هزار و یا حداقل 2 هزار متر از مناطق مسکونی فاصله داشته باشد.
• تأسیس دامداری شترمرغ باید بر اساس پارامترهایی همچون جهت وزش باد، میزان تابش نور و … باشد.
• در هنگامیکه مزرعه شترمرغ تأسیس میشود باید دقت نمود در نزدیکی مرغداری و یا در جهت وزن باد ساخته نشود چون ممکن است که گله شترمرغ با بیماریهایی همانند نیوکاسل درگیر شوند؛ که در صورت بروز بیماری نیوکاسل درصد تلفات و ضرر و زیان بسیار افزایش مییابد.