طرح توجیهی پرورش شتر (98)

طرح توجیهی پرورش شتر در (سال 98) 

تعریف شتر :

شُتُر یا اُشتر را که در زبان پهلوی (ushtar) می‌گفتند حیوانی است نیرومند و تنومند با توش و توان بالا از خانواده شتران؛ شبه نشخوارکننده و با دست و گردنی دراز. بر پشت خود یک یا دو کوهان دارد که ساختارش از پیه و چربی است. شتر ویژگی‌های خاصّی دارد که مهم‌ترین آن‌ها تحمّل شرایط سخت صحرا و دماهای گوناگون و به‌ویژه گرمای شدید تابستان و کمبود آب و علوفه است. ترکیب جسمانی شتر با دیگر جانوران اختلاف زیادی دارد، و این اختلاف انگیزه شده که شتر در درازا روزهای سال در صحرا زندگی کند و از بوته‌ها و درختچه‌های گوناگون صحرایی و کویری و حتی از بوته‌های شور و خاردار تغذیه کند.

کوهان، عضوی قابل توجه در شتر است که تنها از چربی و ماهیچه تشکیل شده و در آن استخوانی وجود ندارد و شتر در شرایط بی‌خوراکی تا چندین روز می‌تواند با اعتماد به وجود این چربی و سوخت و ساز آن زنده بماند.

معرفی طرح توجیهی پرورش شتر

پرورش شتر طی سالهای اخیر به عنوان یکی از پر سودترین بخشهای دامداری در کشور مورد توجه بیشتر قرار گرفته است این حیوان به دلیل شرایط خاص فیزیکی برای زندگی در شرایط سخت است و به گفته برخی کارشناسان میتوان از شتر تعبیر خرما را در بخش کشاورزی داشت. شتر به علوفه بسیار کم، آب محدود، عرصه وسیع بیابانی نیاز دارد و در مقابل بیماریهای و همچنین اختلاف دما بسیار مقاوم است و از تمام اعضای این حیوان نیز می توان بهره اقتصادی برد.

این حیوان با کمترین هزینه ممکن برای نگهداری به دلیل دستگاه خاص گوارشی منحصر به فرد، بی ارزشترین گیاهان را از لحاظ تغذیه ای تبدیل به سلولز و انرژی می کند و این درحالی است که در شرایط کم آبی نیز این حیوان تا مدتها هیچ نیازی به آب ندارد.

نام های محلی انواع شتر

1. لوک _ شتر نر بعد از سه سالگی (بالغ)

2. لوکچه _ شتر نر از یک سالگی تا سه سالگی

3. مجی _ شتر ماده از یک سالگی تا سه سالگی

4. اروانه _ شتر ماده بعد از سه سالگی ( بالغ)

5. دیلاغ _ بچه شتر تا یک سالگی

تاریخچه شتر :

در دین اسلام گوشت شتر حلال است. اما ذبح آن با دیگر جانوران حلال گوشت متفاوت است و آن را نحر (بریدن گلو) می‌کنند و اگر سر آن را مانند گوسفند پیش از نحر ببرند گوشت آن حلال نیست. شیرش نیز نوشیده می‌شود ولی بیشتر کاربرد بارکشی دارد. پشم و پوستش نیز برای ریسندگی و پارچه‌بافی و کفش‌دوزی کاربرد دارد. گونه‌های دیگری از شتران نیز در آمریکای جنوبی زندگی می‌کنند، به نام‌های لاما، آلپاکا، گواناکو که دارای کوهان نیستند.

تولیدات شتر

شیر : 

شیر شتر غذای اصلی ساکنین صحرا و بادیه را تشکیل می‌دهد. ملل آسیای میانه از دیر باز تا کنون در تغذیه خود متکی به شیر شتر بوده‌اند. تولید شیر به وسیله شتر به مراتب بهتر از تولید شیر توسط گاوهای مناطق خشک و کویری است.شتر می‌تواند مقدار زیادی در حدود ۴ تا ۸ کیلوگرم در روز شیر دهد و این میزان در برخی اوقات از ۱۲ تا ۱۵ کیلوگرم در روز می‌رسد.

پوست : 

از چرم شتر جهت ساختن کفش و صندل استفاده به عمل مى‌آيد. چرم شتر چندان مرغوب نبوده و در وهله اول براى ساختن زين و تازيانه و مشک آب و شير استفاده مى‌گردد.

کرک و موی شتر : 

در مورد کرک شتر، شتر دوکوهانه نقش عمده‌اى را از لحاظ کميت بازى مى‌کند و توليد ساليانه هر نفر در حدود ۱۲-۵ کيلوگرم مى‌باشد. بيشترين کرک را شتر يکساله دارا مى‌باشد که درجه مرغوبيت آن بالا است.در مورد شتر يک‌کوهانه ساليانه از هر نفر مى‌توان ۱ تا ۲ کيلوگرم به‌دست آورد. از کرک در ساختن، عبا، زيرانداز، روانداز و طناب استفاده مى‌گردد که عباى نائين از معروفيت جهانى برخوردار است.

گوشت شتر : 

گوشت شتر منبع بسيار خوبي از مواد مغذی است و از جهت تركيبات شيميایي با گوشت سایر دامهای اهلي مقداری تفاوت دارد. این گوشت در مقایسه با گوشت گاو از ميزان پروتئين و چربي كمتری برخوردار است و در مقایسه با سایر گوشتهای دیگر حاوی سدیم بيشتر و پتاسيم كمتری است. مقدار ویتامين »ب كمپلکس«، ویتامينهای گروه B و برخي عناصر معدني نظير فسفر و كلسيم آن بسيار زیاد است. اما باید افزود كه نسبت آهن و روی آن كمتر از گوشت سایر دامهای اهلي است و نسبت كلسيم این گوشت در عضال ران آن زیادتر است. ویژگي اصلي و متمایزكننده گوشت شتر در مقایسه با دیگر گوشتها، فقدان مواد هورموني و آنتيبیوتیک در آن است.

انواع سیستم های پرواربندی شتر

می توان پرواربندی را به 3 صورت انجام داد :

1. پرواربندی به روش باز یا مرتعی که در این سیستم دام در مراتع چرا نموده و هیچ گونه تغذیه دستی در اختیار دام قرار نخواهد گرفت.این روش پرواربندی شتر،در سالهای پر باران انجام می شود

2. پروار بندی به روش نیمه بسته یا نیمه باز که در این روش دام در مرتع چرا نموده و شب ها در جایگاه ساده ای مقداری کنسانتره در اختیار دام قرار می دهند.

3. پروار بندی به روش بسته که دام را در جایگاه بسته ای محصور می کنند و تغذیه صد در صد به صورت دستی انجام می گیرد.در این روش جایگاه دام از 2 قسمت بهاربند و فضای سرپوشیده یا سایبان تشکیل گردیده و انبار ذخیره ی کنسانتره و هانکار علوفه نیز برای آن واحد در نظر می گیرند.
پیشنهاد می شود به ازای هر 6 نفر شتر به طور میانگین 3 متر مربع سایبان و 6 متر مربع بهاربند با مصالح ارزان قیمت بومی و عرف معماری محلی ساخته شود. ضمنا توصیه می گردد جهت احداث آخور و آبشخور به ازای هر نفر شتر 1متر آخور و 0.5 متر آبشخور در نظر گرفته شود.

بررسی بازار و توجیه اقتصادی طرح 

نگهداری و پرورش شتر بر سه اساس است، شترهای شیری، گوشتی، و سواری (جمال) که نژاد اکثر شترهای استان هرمزگان جمال است. کشورهای حاشیه خلیج فارس و برخی نقاط کشور علاقه بسیار زیادی به گوشت و محصولات لبنی این حیوان دارند و حتی در بحث ورزشی و برگزاری مسابقات زیبایی شتر این حیوان مورد توجه قرار دارد.  به‌منظور حمایت و سرمایه‌گذاری از بخش صادرات غیرنفتی و باهدف ایجاد اشتغال و استفاده از ظرفیت‌های بالقوه منطقه و دارا بودن شرایط مستعد پرورش شتر در استان های کشور در صورت حمایت‌های لازم در آینده‌ای نزدیک می‌تواند صادرات شتر  به‌عنوان یکی از کالاهای اصلی صادراتی تبدیل شود. سرمایه گذاری در این بخش بسیار سود آور است اما با توجه به بازار فرا منطقه ای باید حمایت های ویژه از سوی دستگاه های اقتصادی و بازرگانی از پرورش دهندگان صورت گیرد و زمینه دسترسی آنها به بازارهای هدف باید مهیا شود.