طرح توجیهی تولید انواع گل و گیاهان داروئی و صنعتی (ویرایش 97)
تعریف گیاهان دارویی :
گیاهان دارویی گیاهانی هستند که اندامهای آنها حاوی مادهٔ مؤثره میباشد. این ماده که کمتر از ۱٪ وزن خشک گیاه را تشکیل میدهد، دارای خواص دارویی مؤثر بر موجودات زنده است. گیاهان دارویی که قرن ها برای درمان بیماری های مختلف در انسان ها بودند، جایگزینی داروهای شیمیایی شدند و عطاری هایی که بوی خوش گیاهان دارویی آنها از چندین متر آن طرف تر به مشام افراد سالم و بیمار می رسید، جای خود را به داروخانه های متعددی داده اند که در قفسه های شیک آنها داروهای شیمیایی با نظم خاصی در کنار هم قرار گرفته اند.
در کشور بیش از 8000 گونه گیاهی و حدود 1000 گونه گیاه دارویی وجود دارد که در این میان، 600 تا 800 گونه گیاهی، دارویی بودنشان اثبات شده است. به غیر از فواید پزشکی این گیاهان، اشتغالزایی و کارآفرینی مهمترین جنبه مورد توجه در این بحث است. از کشت این گیاهان تا فرآوری و تبدیل آنها به داروهای گیاهی زمینه مساعدی برای ایجاد شغل فراهم میشود.
هدف از تولید گیاهان داروئی چیست؟
هدف از تولید گیاهان دارویی، تهیه محصولی است که درمانگر باشد، برای تولید 10 لیتر اسانس گیاه دارویی مریم گلی نیاز است تا حدود 10 تن از این محصول فرآوری شود که با تمام هزینهها از ابتدای کاشت تا انتهای تولید اسانس در حدود 250 تا 300 میلیون تومان هزینه به همراه خواهد داشت، اما امکان تهیه اسانس سنتزی یا مصنوعی آنکه وارداتی و مضر و سرطانزا میباشد هم با قیمت حدود 50 میلیون تومان وجود دارد. بسته به نوع گیاه پرورشی هزینههای تولید متفاوت میباشد، مثلاً برای کشت بادرنجبویه در یک هکتار نیاز به تهیه 120 هزار نشا با قیمت هر عدد 70 تومان وجود دارد درحالیکه برای کشت هر هکتار بهلیمو 70 هزار نشا نیاز است که هر کدام ما بین 450 تا 600 تومان قیمت دارند.
تاریخچه گیاهان داروئی و صنعتی :
گیاه شناسی در ایران قبل از اسلام نیز سابقهٔ طولانی داشت. در اوستا بارها از «اورورو بیشه زو» (گیاه درمانی) ستایش شدهاست و واژهٔ اورورو به معنی گیاه فرشته نگهبان امرتات (امرداد) که خود یکی از امشاسپندان و کمال جاودانگی است در اوستا آمدهاست. پزشکان ایرانی از صدها گیاه درمانبخش آگاه بودند و آنها را مقدس میشمردند. مقدسترین این گیاهان 30 نوع بود که نمادی از نام روزهای سیگانه یک ماه بود. بهطور مثال نام روز آذر که نماد گیاهی آن در اوستا «اثرگون» نام دارد و آن نوعی گل همیشه بهار است که دم کرده آن محرک سلسله اعصاب است .
سرمایه مورد نیاز
به صورت تقریبی سرمایه اولیه برای شروع کار یک مزرعه گیاهان دارویی عددی بین 20 تا 70 میلیون تومان است. بازگشت سرمایه تولید گیاهان دارویی حداقل روی کاغذ قابل توجه میباشد. بهعنوان مثال یک هکتار بهلیمو از سال دوم در چهار برداشت در حدود 3.5 تا 4 تن محصول تولید میکند که با توجه به قیمت هر تن حدود 75 میلیون تومان است، حدودا 300 میلیون تومان نصیب تولیدکننده میشود.
استان های اردبیل، کهگیلویه و بویراحمد، کردستان، ایلام و خراسان رضوی از جمله استان هایی هستند که با وجود بستر مناسبی که به لحاظ اقلیمی دارند از ظرفیت بالایی در زمینه تولید و کشت گیاهان دارویی برخوردار هستند، با گسترش صنایع تبدیلی این محصولات میتوان سود حاصل از این محصولات را چند برابر کرده و ایجاد اشتغال کرد.
گیاهان داروئی مناطق گرم و خشک :
- رزماری
- بومادران
- گوش بره
- انواع کاکتوس
- آلوئه ورا
- آویشن
- سرخارگل
- اسطوخدوس
- شکرتیغال
- زیره سبز
- زعفران
گیاهان داروئی سرد و کوهستانی :
- آویشن آناتولی
- کاکوتی
- پونه
- بادرنجبویه
- نعنا قمی
- گل گاوزبان
- رازیانه
- بابونه
- کاسنی
- گزنه
- زرشک کوهی