طرح توجیهی کاشت،داشت،برداشت و بسته بندی سماق (ویرایش 97)
تعریف سماق :
سماق، درختچهای است به ارتفاع 4- 3 متر که شاخههای جوان و دمبرگهای آن را موهای ریزی پوشانده است. گلهای آن، حنایی رنگ و در حدود 10 سانتیمتر طول دارد و دارای میوههای خوشهای شکل به رنگ قرمز و قهوهای است که ابتدا طعم آن گس بوده و پس از رسیدن ترش میشوند. نام علمی سماق Rhus coriaria است که در قدیم به آن “سماک” نیز میگفتند. در حقیقت فارسی آن سماک و عربی آن سماق است. از نظر طب قدیم سماق سرد و خشک است.
سماق مزه منحصر به فردی دارد که معمولاً به تند و کمی شبیه لیمو توصیف می شود. و دارای یک مزه متمایز برای غذاها می باشد. در حقیقت تحقیقات نشان می دهند که سماق می تواند اثر قدرتمندی روی کنترل قند خون، سلامت قلب، پیش گیری از بیماری ها و حتی تسکین درد داشته باشد.
خواص و فواید سماق :
1. یک آنتی اکسیدان قوی میباشد :
سماق به طور خلاصه :
سماق در قدیم سماک نیز تلفظ میشده و ریشهٔ واژه سُمّاق سریانی است. درختچه سماق در شمیران، تفرش، خراسان، قم، محلات، شیراز، رودبار، هوراند، تبریز، سردشت(مرغوب ترین نوع آن در سردشت برداشت میشود )باغات اقلید و بعضی از کشورهای خاورمیانه میروید. سماق برای دندان درد مفید است و اشتها را تحریک میکند. لثه را تقویت و از خونریزی معده جلوگیری میکند. به دلیل داشتن تانن فراوان قابض و پاککننده معده است. همچنین سماق برای بیماران دیابتی بسیار مفید است.
کاشت بذر سماق
روش های تکثیر این درختچه به صورت پاجوش بذر و قلمه ساقه و ریزوم است که بهترین روش تکثیر سماق روش پاجوش است که در پاییز یا آخر زمستان پاجوش را با ریشه از گیاه مادر جدا کرده و در محیط جدید کشت می کنند.
ابتدا بذرها را در یک ظرف قرار دهید و روی آنها آب جوش بریزید، تا زمانی که آب کاملا خنک شود اجازه دهید بذرها در آب بمانند. بذرها را در یک دستمال قرار دهید تا خشک شوند. سپس بذرها را در یک ظرف بدون سوراخ حاوی مخلوط پیت ماس و پرلیت به عمق یک سانتیمتر بکارید و آن را به مدت سه تا چهار ماه در یخچال قرار دهید. در طول این مدت ۱ سانتیمتر از قسمت بالایی مخلوط را مرطوب نگه دارید. بعد از این مدت بذرها را از یخچال خارج کنید و آنها را به کاغذ سنباده بمالید تا پوسته بذر نازک شود. سپس بذرهای سماق را به عمق ۱.۵ سانتیمتر در مخلوط پیت ماس و پرلیت بکارید. برای کاشت بذرها، از گلدانهای ۸ تا ۱۰ سانتیمتری دارای سوراخ استفاده کنید. بین بذرها ۳ سانتیمتر فاصله قرار دهیدو روی گلدان پلاستیک بکشید تا رطوبت حفظ شود. دمای مناسب برای جوانهزنی بذر سماغ ۱۸ تا ۲۱ درجه سانتیگراد می باشد. برداشت سماق در شهریور ماه انجام میگیرد و درآمد آن از سال پنجم به بعد اقتصادی می باشد.
مضرات سماق
- خوردن سماق تازه باعث مسمومیت می شود. بنابراین فقط باید خشک آن را مصرف کرد.
- به دلیل اینکه سماق طبیعت سردی دارد، برای افراد سردمزاج مناسب نیست و باید با گیاهان گرم مصرف شود.
- مصرف بیش از حد سماق می تواند مسمومیت زا باشد.
- سماق باید به دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود.
مرغوب ترین نوع سماق به رنگ قرمز است اما متأسفانه در برخی موارد به سماق های زرد و سیاه رنگ شیمیایی اضافه می کنند تا قرمز شود و این باعث خطرناک شدن مصرف سماق می شود.
کاربرد صنعتی سماق :
مصرف غذایی سماق به صورت پودر به عنوان چاشنی غذای برنج و آش استفاده می شود، از جوانه های تازه آن در سالادها استفاده می شود، همچنین بومیان آمریکایی آشامیدنی های سرد، گرم و رنگ و دارو از میوه های سماق تهیه می کردند. اما این گیاه برای مصارف صنعتی نیز کاربرد دارد، برگ سماق در سیگارهای سنتی کاربرد داشته است و همچنین از دانه سماق روغنی استخراج می شود که در شمع سازی مورد استفاده قرار می گیرد. در قدیم برگ درخت سماق دم کرده را برای سیاه کردن مو استفاده می کردند، چوب سماق و جوشانده برگ و میوه آن در رنگرزی پشم مورد استفاده قرار می گیرد، عصاره، جوشانده و برگ خشک شده درختچه که به سماق الصباغین معروف است در حدود ۲۷ درصد جوهر مازو(تانن) دارد که در نمونه های وحشی این مقدار بیشتر است و در دباغی و رنگرزی مصرف می شود.
بسته بندی سماق
دو نوع دستگاه بسته بندی داریم :
1. بسته بندی داخل بسته های سلفونی
2. بسته بندی در قوطی
مناسب ترین دستگاه برای بسته بندی سماق ماشین آلاتی هستند که سیستم حلزونی دارند. این نوع دستگاه ها هر چیزی که پودر باشند را بسته بندی میکنند.
دستگاه بسته بندی صنعتی
دستگاه بسته بندی صنعتی، معمولا ماشین آلاتی هستند که توان تولید بالایی دارند. لازمه ی این دستگاه ها داشتن فضای صنعتی استاندارد مناسب می باشد که فعالیت آن در حوزه مواد غذایی است. این استانداردها معمولا شامل داشتن برق سه فاز صنعتی، سوله با ارتفاع مناسب بیشتر از 4 متر و… هستند.